نویسنده: فرنوش اصغری (Elicit & ChatGpt)

۱.  مقدمه

شهرهای پرجمعیت در سراسر جهان با مشکلات ناشی از افزایش جمعیت جوندگان روبه‌رو هستند. حضور گسترده‌ی این حیوانات می‌تواند تهدیدی جدی برای سلامت عمومی، زیرساخت‌های شهری و کیفیت زندگی شهروندان باشد. کنترل موفقیت‌آمیز جمعیت جوندگان مستلزم یک رویکرد جامع و پایدار است که به عوامل محیطی و اجتماعی-اقتصادی توجه داشته باشد. این مقاله به بررسی عوامل کلیدی در مدیریت مؤثر جوندگان در شهرهای پرتراکم پرداخته و نمونه‌ای از این چالش‌ها را در شهر کرج، ایران ارائه می‌دهد.

۲. عوامل کلیدی در مدیریت جمعیت جوندگان

۲.۱. نقش محیط فیزیکی

مطالعات انجام‌شده در نیویورک نشان می‌دهد که پایش پیشگیرانه‌ی جمعیت موش‌ها می‌تواند نشانه‌های فعالیت آن‌ها را تا ۵۴٪ کاهش داده و شدت آلودگی‌های شدید را طی ۲۱ ماه تا ۵۸٪ کم کند (1). در سالوادور برزیل، ترکیب روش‌های شیمیایی و بهبود زیرساخت‌ها، فعالیت جوندگان را از ۷۰٪ به ۲۸٪ کاهش داده است (2). همچنین، مدل‌سازی در فیلادلفیا نشان می‌دهد که نوسازی انرژی‌محور، به‌ویژه در مناطقی با دسترسی بالا به فضاهای سبز و فعالیت تجاری کم، می‌تواند به کنترل بیشتر جمعیت جوندگان کمک کند (3).

بهبود شرایط فیزیکی شهر تأثیر بسزایی در کاهش حضور جوندگان دارد. سیستم‌های کارآمد مدیریت پسماند، بهسازی شبکه‌ی فاضلاب، بازسازی ساختمان‌های قدیمی، و نگهداری صحیح از فضاهای سبز همگی عواملی هستند که نقش کلیدی در کنترل جمعیت جوندگان دارند (4).

۲.۲. عوامل اجتماعی-اقتصادی

وضعیت اقتصادی و اجتماعی مناطق مختلف شهری تأثیر مستقیمی بر شیوع جوندگان دارد. محله‌هایی با سطح درآمد پایین‌تر، تراکم بالاتر مسکن، و آگاهی کمتر نسبت به بهداشت عمومی، بیشتر در معرض آلودگی‌های ناشی از جوندگان قرار دارند. مطالعات نشان داده‌اند که مداخلات هدفمند، آموزش‌های متناسب با فرهنگ جوامع، تدوین دستورالعمل‌های شفاف برای املاک، و همکاری بین‌بخشی، همگی اثربخشی کنترل جوندگان را افزایش می‌دهند (1).

۳. مطالعه‌ی موردی: بحران رو به رشد آلودگی جوندگان در کرج

شهر کرج، به عنوان یکی از پرجمعیت‌ترین کلان‌شهرهای ایران، با افزایش چشمگیر جمعیت جوندگان مواجه است. مطالعه‌ی اخیر در این شهر نشان می‌دهد که افزایش زباله‌های شهری، ساخت‌وسازهای غیراصولی و ناکارآمدی در سیستم‌های مدیریت پسماند از مهم‌ترین دلایل رشد سریع جمعیت موش‌ها در این منطقه هستند. همانند یافته‌های بین‌المللی، این تحقیق نیز تأکید می‌کند که بهبود زیرساخت‌های شهری و اجرای سیاست‌های جامع کنترل جوندگان، می‌تواند به کاهش این معضل کمک کند. افزایش آگاهی عمومی و مشارکت شهروندان در برنامه‌های کنترلی نیز از دیگر راهکارهای پیشنهادی این پژوهش است (5).

۴. نتیجه‌گیری

نمونه‌ی موردی کرج نشان می‌دهد که چالش‌های ایران در این حوزه، مشابه نمونه‌های جهانی است و می‌توان با اتخاذ سیاست‌های علمی و جامع، این معضل را کنترل کرد. مدیریت موفقیت‌آمیز جوندگان مستلزم ترکیب راهکارهای فیزیکی، اقتصادی و اجتماعی است. در نهایت، همکاری بین‌بخشی میان سازمان‌های دولتی، بخش خصوصی و جامعه‌ی مدنی می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی در کاهش آلودگی ناشی از جوندگان در شهرهای بزرگ داشته باشد.

1- Evaluation of a neighborhood rat-management program--New York City, December 2007-August 2009.

2- Population dynamics of synanthropic rodents after a chemical and infrastructural intervention in an urban low-income community

3- Energy efficient homes for rodent control across cityscapes

4- Factors influencing the density of the brown rat (Rattus norvegicus) in and around houses in Amsterdam

5- 2024- Growing-crisis-of-urban-rat-infestation-in-Karaj-city-- Iran_2024_Environment